તાજેતરમાં ઓળખાયેલા ૧૨ નિર્ણાયક ખનિજો જેવા કે બેરિલિયમ, કેડમિયમ, ટંગસ્ટન અને કોબાલ્ટ જેવા અન્ય ખનિજો માં રોયલ્ટી દરોના નવા સેટની દરખાસ્ત કરવાની યોજના ખાણ મંત્રાલય ધરાવે છે.
બ્લોકની હરાજીમાં વધુ ખેલાડીઓને આકર્ષવા, આયાત ઘટાડવા અને સંબંધિત ઉદ્યોગો સ્થાપવા માટે દરો ૨-૪% સુધીની છે.
હાલમાં કેન્દ્ર સરકાર માં એક ડ્રાફ્ટ નોંધ તૈયાર કરવામાં આવી રહી છે અને તેને અન્ય મંત્રાલયો અને વિભાગોમાં ચર્ચા માટે પણ વહેંચવામાં આવી રહી છે.
૧૨ નિર્ણાયક ખનિજો, જેમના રોયલ્ટીના દરોને આવી પ્રથમ કવાયતમાં તર્કસંગત બનાવવામાં આવશે, તેમાં બેરિલિયમ, ઇન્ડિયમ, રેનિયમ, ટેલુરિયમ, કેડમિયમ, કોબાલ્ટ, ગેલિયમ, સેલેનિયમ, ટેન્ટેલમ, ટાઇટેનિયમ, ટંગસ્ટન અને વેનેડિયમનો સમાવેશ થાય છે.
આ ચર્ચાઓથી વાકેફ અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે “રોયલ્ટીના દરનું તર્કસંગતકરણ કેન્દ્ર સરકારને દેશમાં પ્રથમ વખત આ ખનિજો ધરાવતા બ્લોક્સની હરાજી કરવા સક્ષમ બનાવશે,”
આ ખનિજો તેમના ઉપયોગ અને ભૌગોલિક રાજકીય પરિદ્રશ્યને કારણે નિર્ણાયક અને વ્યૂહાત્મક છે, અને તેઓ દેશના ઉચ્ચ-તકનીકી અર્થતંત્ર અને ઉર્જા સંક્રમણમાં ઉપયોગ શોધે છે. તેઓ તેના કાર્બન ફૂટપ્રિન્ટને ઘટાડવા તરફના ભારતના પગલાનો પણ એક ભાગ છે.
એક નિષ્ણાત ના મત પ્રમાણે,સ્વદેશી ખાણકામને પ્રોત્સાહિત કરવાથી આયાતમાં ઘટાડો થશે અને સંબંધિત ઉદ્યોગોની સ્થાપના થશે, અને તે અન્ય દેશોમાં સપ્લાય ચેઇનની નબળાઈઓ અને નિર્ભરતાને દૂર કરશે.
નિષ્ણાત નો એવો પણ મત છે કે, રોયલ્ટી પર વધારાની ચુકવણી બિડર્સ દ્વારા રાજ્ય સરકારોને ચૂકવવાપાત્ર પ્રીમિયમ તરીકે ટાંકવામાં આવે છે, જેના આધારે સફળ બિડર પસંદ કરવામાં આવે છે. તેથી રોયલ્ટીનો વ્યાજબી દર રાજ્યની આવક પર પ્રતિકૂળ અસર કરશે નહીં પરંતુ બ્લોકની હરાજીમાં વધુ ખેલાડીઓને આકર્ષવામાં મદદ કરશે.
સૂચિત દરો
બેરિલિયમ માટેનો દર ૨ ટકા પ્રસ્તાવિત છે, જે યુએસ (સૌથી મોટા ઉત્પાદક) ના વિભાજન દર કરતા થોડો ઓછો છે, જે ૨.૬ ટકા છે. બેરિલિયમનો ઉપયોગ એરોસ્પેસ અને સંરક્ષણ કાર્યક્રમોમાં થાય છે.
ઇન્ડિયમ, રેનિયમ અને ટેલુરિયમના રોયલ્ટી દરો પણ અયસ્કમાં સમાવિષ્ટ સંબંધિત ધાતુ પર રિચાર્જેબલ સંબંધિત મેટલની સરેરાશ વેચાણ કિંમતના ૨ ટકાના દરે પ્રસ્તાવિત છે.
કેડમિયમ (ઝિંક રિફાઇનિંગની બાય-પ્રોડક્ટ), કોબાલ્ટ, ગેલિયમ, સેલેનિયમ, ટેન્ટેલમ અને ટાઇટેનિયમ માટે, પ્રાથમિક અયસ્કનો દર ૪ ટકા છે જ્યારે બાય-પ્રોડક્ટની કિંમત ૨ ટકા રોયલ્ટી દરે છે.
કેડમિયમ (ઝિંક રિફાઇનિંગની બાય-પ્રોડક્ટ), કોબાલ્ટ, ગેલિયમ, સેલેનિયમ, ટેન્ટેલમ અને ટાઇટેનિયમ માટે, પ્રાથમિક અયસ્કનો દર ૪ ટકા છે જ્યારે બાય-પ્રોડક્ટની કિંમત ૨ ટકા રોયલ્ટી દરે છે.
ટંગસ્ટન રોયલ્ટી દર ટંગસ્ટન ડાયોક્સાઇડની સરેરાશ વેચાણ કિંમતના 3 ટકાના દરે પ્રસ્તાવિત છે; પ્રાથમિક ઓફર માટે વેનેડિયમ રોયલ્ટી દર વેનેડિયમ પેન્ટોક્સાઇડની સરેરાશ વેચાણ કિંમતના ૪ ટકા અને આડપેદાશ માટે ૨ ટકા છે.
કેડમિયમ અને વેનેડિયમના સંદર્ભમાં સૂચિત રોયલ્ટી દર હાલના રોયલ્ટી દરની સરખામણીમાં ઓછો છે. જો કે, દેશમાં વેનેડિયમનું કોઈ ઉત્પાદન નોંધાયું નથી.
તેવી જ રીતે, કેડમિયમના કિસ્સામાં, ૨૦૧૬-૧૭ અને ૨૦૧૭-૧૮ (અનુક્રમે ૩૫ ટન અને ૪૭ ટન) માં નાનું ઉત્પાદન નોંધાયું હતું, પરંતુ ૨૦૧૮-૧૯, ૨૦૧૯-૨૦ અને ૨૦૨૦-૨૧ માટે કોઈ ઉત્પાદન નોંધાયું ન હતું.
આમ, કેડમિયમ અને વેનેડિયમ માટે રોયલ્ટીના દરમાં ઘટાડો કરવાથી મોટી નાણાકીય અસર થશે નહીં,