ખજુરાહો નૃત્ય ઉત્સવ
સમાચારમાં શા માટે?
તાજેતરમાં, મધ્યપ્રદેશના મુખ્યમંત્રીએ ખજુરાહો નૃત્ય ઉત્સવની સુવર્ણ જયંતિ (૫૦ મી આવૃત્તિ) ઇવેન્ટનું ઉદ્ઘાટન કર્યું અને ૨૦ થી ૨૬ ફેબ્રુઆરી દરમ્યાન ઉજવવા માં આવશે.
ખજુરાહો નૃત્ય ઉત્સવ (ખજુરાહો ડાન્સ ફેસ્ટિવલ-KDF)
તે ૧૯૭૫ માં શરૂ કરવામાં આવ્યું હતું અને ત્યારથી તે મધ્યપ્રદેશ સરકારના સંસ્કૃતિ વિભાગ હેઠળ ઉસ્તાદ અલાઉદ્દીન ખાન સંગીત અને કલા એકેડમી દ્વારા સફળતાપૂર્વક આયોજન કરવામાં આવ્યું છે. ત્યારથી, આ નૃત્ય સમારોહ ખજુરાહોના જાણીતા મંદિરોના પ્રાંગણમાં યોજાય છે.
અત્યાર સુધી, ભારતની તમામ મુખ્ય શાસ્ત્રીય નૃત્ય શૈલીઓ જેમ કે ભરતનાટ્યમ, ઓડિસી, કથક, મોહિનીઆટ્ટેમ, કુચીપુડી, કથકલી, યક્ષગાન, મણિપુરી વગેરેના યુવા અને વરિષ્ઠ કલાકારોએ ખજુરાહો નૃત્ય ઉત્સવમાં તેમની આભા ફેલાવી છે.
ઉત્સવના માધ્યમથી શાસ્ત્રીય નૃત્યની ગરિમા જાળવીને નવીનતા લાવવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવ્યો છે.
દરેક વર્ષ ખજુરાહો નૃત્ય ઉત્સવ માધ્ય પ્રદેશ કલા પરિષદ દ્વારા આયોજિત કરવા માં આવે છે.
આ દર વર્ષે છતરપુર જિલ્લા માં ખજુરાહો મંદિર ની નજીક શાસ્ત્રીય નૃત્ય એક અઢવાડિયું માટે યોજવા માં આવે છે.
આ મહોત્સવ ફેબ્રુઆરી માં આયોજિત કરવા માં આવે છે.
આ મહોત્સવ દેશ ના સર્વોત્તમ કલાકારો ના પ્રદર્શન ને સાથે કથક, કુચીપુડી, ભારત નાટ્યમ, ઉડીશી, મણિપુરી અને કુચીપુડી જેવા ભારતીય શાસ્ત્રીય નૃત્ય શૈલીઓ ને સમૃદ્ધિ ને દર્શાવે છે.
આ વખતે નૃત્ય સિવાય આર્ટ માર્ટ, હુન્નર, નેપથ્ય, કલાવારતા જેવી બાબતે નો સમાવેશ થયો છે.
સામાન્ય રિતે નૃત્ય મહોત્સવ સૂર્ય (સૂર્ય ભગવાન) ને સમર્પિત ચિત્રગુપ્ત મંદિર અને શિવ ભગવાન ને સમર્પિત વિશ્વનાથ મંદિર ને સામે એક ખુલ્લી હવા વાળા સભાગાર (ઓપન એર ઑડિટોરિમ) માં અયોગન કરવા માં આવે છે.
ખજુરાહો મંદિર સમૂહ
ખજુરાહો સ્મારક સમૂહ માધ્ય પ્રદેશ ના છત્તરપુર જિલ્લા ના હિન્દૂ અને જૈન મંદિરો નો સમૂહ છે.
આ મંદિર તેની નગર શૈલી ની વાસ્તુકલા ના પ્રતીકવાદ અને કેલિક કામુક મૂર્તિઓ માટે પ્રસિદ્ધ છે.
મોટા ભાગ ના મંદિરો નું નિર્માણ ૮૮૫ યાદ થી ૧૦૦૦ યાદ ની વચ્ચે ચંદેલ રાજવંશે કર્યું હતું.
ઇતિહાસિક પુરાવા થી જાણવા મળે છે કે ખજુરાહો મંદિર સ્થળ પર ૧૨ મેં શતાબ્દી સુધી ૮૫ મંદિરો હતા, જે ૨૦ વર્ગ કિલોમીટરે માં ફેલાયેલા હતા.
વર્તમાન માં ફક્ત ૨૦ મંદિરજ બચ્યા છે, જે ૬ વર્ગ કિલોમીટર માં છે.
બચેલા મંદિરો માં કંડારીયા મહાદેવ મંદિર ને જટિલ વિવરણ , પ્રતીકવાદ એન્ડ પ્રાચીન ભરતીય પ્રાચીન કલા ને અભિવ્યક્તિ ને સાથે પ્રચુર મૂર્તિઓ થી શણગારવા માં આવ્યા છે.
૧૮૩૮ સુધી વન થી ઢંકાયેલ હોવા થી આ મંદિર વેશે લોકો ને માહિતી ના હતી.
ત્યાર બાદ કેપ્ટન T. S. ના આવ્યા પછી તેમની સૂચના થી એક બ્રિટિશ એન્જીનીર બૂર્ત એ મંદિર નો અભ્યાશ કરે ને જર્નલ ઓફ આસિયાટિક સોસાયટી ઓફ બંગાળ ને તેમનો રિપોર્ટ આપ્યો.
કી પોઇન્ટ
પ્રખ્યાત વર્લ્ડ હેરિટેજ સાઇટ પર ‘કથક કુંભ’ નું રેકોર્ડ સેટિંગ (વર્લ્ડ રેકોર્ડ) પ્રદર્શન એ ઉજ્જૈન અને ગ્વાલિયરની ઘટનાઓ પછી 3જી ક્રમિક છે, જેને ગિનિસ વર્લ્ડ રેકોર્ડ દ્વારા પણ રેકોર્ડ અને માન્યતા આપવામાં આવી છે.
આ પ્રસંગે ૧૪૮૪ કલાકારોએ સૌથી વધુ સંખ્યામાં કલાકારો સાથે સૌથી મોટા કથક નૃત્ય પ્રદર્શનનો નવો વિશ્વ રેકોર્ડ બનાવ્યો હતો.
ઉજ્જૈનમાં ૧૧ લાખ ૭૧ હજાર ૭૮ દીવાઓ પ્રગટાવવામાં આવ્યા હતા.
જ્યારે ગ્વાલિયરના તાનસેન સમારોહમાં, ગ્વાલિયરના કિલ્લામાં તાલ દરબાર દરમિયાન કુલ ૧૬૦૦ તબલા કલાકારોએ ટેન્ડમ વગાડ્યું હતું.
મુખ્યમંત્રીએ ખજુરાહોમાં આદિવાસી અને લોકકળાઓની તાલીમ માટે દેશનું પ્રથમ ગુરુકુલ સ્થાપવાની જાહેરાત કરી.
ખજુરાહો નૃત્ય ઉત્સવ (ખજુરાહો ડાન્સ ફેસ્ટિવલ – KDF) નું આયોજન
ખજુરાહો નૃત્ય ઉત્સવ (ખજુરાહો ડાન્સ ફેસ્ટિવલ – KDF) નું આયોજન મુખ્ય સચિવ શેઓ શેખર શુક્લાના માર્ગદર્શન હેઠળ સાંસ્કૃતિક અને પર્યટન વિભાગ દ્વારા કરવામાં આવી રહ્યું છે.
ખજુરાહો નૃત્ય ઉત્સવ (ખજુરાહો ડાન્સ ફેસ્ટિવલ – KDF) એ પ્રસંગ ભગવાન નટરાજ મહાદેવને સમર્પિત કરવાનું પસંદ કર્યું છે, જેને ઘણીવાર ‘નૃત્યના ભગવાન’ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. આ ખાસ શિવ અવતાર દર્શાવે છે કે કેવી રીતે નૃત્ય એ ભગવાન સાથે સીધા સંપર્કનું પવિત્ર માધ્યમ છે.
પ્રસિદ્ધ નૃત્ય ગુરુ રાજેન્દ્ર ગાંગાણીની કોરિયોગ્રાફીમાં રાજ્યના વિવિધ શહેરોના કલાકારોએ રાગ બસંતમાં મંત્રમુગ્ધ કરી દેનારી રજૂઆત કરી હતી.
ગુરુકુળમાં વરિષ્ઠ નિષ્ણાતો અને ‘ગુરુઓ’ની મદદથી વિશેષ હસ્તકલા, નેતૃત્વ, ગાયન, સંગીત, ચિત્રકામ, પ્રાદેશિક સાહિત્ય શીખવવાના અભ્યાસક્રમો સાથે આદિવાસી અને ગ્રામીણ સમુદાયોની પરંપરાગત કળાઓમાં તાલીમ લેનારાઓ માટે તમામ સુવિધાઓ બનાવવામાં આવશે.
આપ બીજા કર્રેન્ત અફેર્સ ને ટોપિક પર જાણકારી માટે અહીં ક્લિક કરો.