લલિત ખેતાન, જે ૮૦ વર્ષ ના છે, તેમને ભારતમાં અબજોપતિનો દરજ્જો હાંસલ કર્યો છે. જે દેશના ઝડપથી વિકસતા દારૂ ઉદ્યોગમાં એક મહત્વપૂર્ણ સીમાચિહ્નરૂપ છે. તેવો, $૩૮૦ મિલિયનની આવકની ધરાવતી, દિલ્હી સ્થિત કંપની રેડિકો ખેતાનના ચેરમેન તરીકે સેવા આપે છે અને ખેતાન કંપનીના પ્રભાવશાળી વિકાસમાં મહત્વનો ભાગ ભજવે છે. રેડિકો ખેતાન તેના આલ્કોહોલિક પીણાંના વિવિધ પોર્ટફોલિયો માટે માં ને નજર થી જોવા માં આવે છે, જેમ કે 8 પીએમ વ્હિસ્કી, ઓલ્ડ એડમિરલ બ્રાન્ડી, મેજિક મોમેન્ટ્સ વોડકા અને રામપુર સિંગલ માલ્ટ, જે તમામ હિમાલયની તળેટીમાં ઉત્પન્ન થાય છે.
આ વર્ષે રેડિકો ખેતાનના શેરમાં ૬૦%ના ઉછાળા દ્વારા ખેતાનની અબજોપતિના દરજ્જાની સફરને વેગ મળ્યો હતો, જે વધતા વેચાણ અને હેપ્પીનેસ ઇન અ બોટલ જિન જેવા નવા પીણાંના લોન્ચિંગને કારણે છે. સ્ટોક વેલ્યુમાં આ ઉછાળાએ કંપનીમાં તેમના ૪૦% હિસ્સાના આધારે ખેતાનની નેટવર્થ અંદાજિત $૧ બિલિયન સુધી વધારી દીધી.
વૈશ્વિક અસર
આજે, રેડિકો ખેતાન ઇન્ડિયન મેઇડ ફોરેન લિકર (IMFL) ના અગ્રણી ઉત્પાદક તરીકે ઊંચું ઊભું છે, તેની બ્રાન્ડ્સ ૮૫ થી વધુ દેશો સુધી પહોંચે છે. ફોર્બ્સ તેની પ્રીમિયમ બ્રાન્ડ્સની શ્રેણીને વિસ્તૃત કરવા માટે કંપનીના ચતુર અભિગમને તેના નોંધપાત્ર નાણાકીય લાભમાં મુખ્ય પરિબળ તરીકે સ્વીકારે છે.
શિક્ષણ અને વારસો
મેયો કૉલેજ, સેન્ટ ઝેવિયર્સ કૉલેજ અને બીએમએસ કૉલેજ ઑફ એન્જિનિયરિંગ જેવી જાણીતી સંસ્થાઓમાં તેમનું શિક્ષણ પ્રાપ્ત કર્યા પછી, લલિત ખેતાનની અબજો ડોલરનું સામ્રાજ્ય બનાવવાની સફરમાં હાર્વર્ડ, યુએસએ ખાતે મેનેજરીયલ ફાઇનાન્સ અને એકાઉન્ટિંગ કોર્સનો પણ સમાવેશ થાય છે.
ડિસ્ટિલરીથી ડિસ્ટિંક્શન સુધી
મૂળરૂપે રામપુર ડિસ્ટિલરી એન્ડ કેમિકલ કંપની લિમિટેડ તરીકે ઓળખાતી, કંપનીમાં પરિવર્તનશીલ પરિવર્તન આવ્યું. લલિત ખેતાને ૧૯૯૫માં બાગડોર સંભાળી જ્યારે તેમના પિતાએ તેમના ચાર પુત્રોમાં પારિવારિક કારોબારની વહેંચણી કરી. ૧૯૯૮માં 8 PM વ્હિસ્કીની શરૂઆત સાથે બ્રાન્ડેડ પીણાંમાં વૈવિધ્ય લાવવાનો વ્યૂહાત્મક નિર્ણય કંપનીની સફળતા માટે મહત્ત્વપૂર્ણ સાબિત થયો. એક ઇન્ટરવ્યુમાં, લલિત ખેતાને આ પ્રવાસ પર પ્રતિબિંબિત કરતા કહ્યું. ભારત આલ્કોહોલ માટે વિશ્વના સૌથી ઝડપથી વિકસતા બજારોમાંનું એક છે. ખૈતાન, વપરાશના આ વિસ્તરતા વલણનો લાભ ઉઠાવી રહ્યા છે. તે ૩,૧૬૮ કરોડની આવક ધરાવતી કંપનીના માલિક બન્યા, અને તેમની અંદાજિત નેટવર્થ $૧ બિલિયન છે. તેમણે અસંખ્ય વ્યાવસાયિક પ્રશંસા પ્રાપ્ત કરી છે, જેમાં સૌથી તાજેતરનો UPDA દ્વારા ડિસેમ્બર ૨૦૧૭માં રજૂ કરવામાં આવેલ ‘લાઈફટાઈમ અચીવમેન્ટ એવોર્ડ’ છે. ડૉ. ખેતાન વિકાસલક્ષી પ્રોજેક્ટ્સમાં પણ સક્રિયપણે સામેલ છે.
લલિત ખેતાનની જર્ની
લલિત ખેતાનની દુનિયામાં સફર ત્યારે શરૂ થઈ જ્યારે તેમના પિતા, જીએન ખેતાન, પરંપરાગત મારવાડી પરિવારમાંથી આજીવન દારૂ ચાખ્યો ના હતો. તેમણે ૧૯૭૨માં સંઘર્ષ કરી રહેલા રામપુર ડિસ્ટિલરી બિઝનેસને હસ્તગત કર્યો. ખેતાન પરિવાર માટે એક મહત્વપૂર્ણ વળાંક, આ સંપાદન તેમના દારૂ ઉદ્યોગમાં પ્રવેશની શરૂઆત તરીકે ચિહ્નિત કરે છે. “૯મા ધોરણથી, હું ખૂબ જ સ્પષ્ટ હતો કે હું દારૂના વેપારમાં આવવા માંગુ છું. આજે, અમારી માર્કેટ મૂડી ૫,૦૦૦ કરોડ રૂપિયાથી વધુ છે.” ખેતાન એક બોટલર તરીકે શરૂઆત કરી હતી અને બાદમાં તેમના હોશિયાર પુત્ર અભિષેક કંપનીમાં જોડાયા પછી ૧૯૯૭માં બ્રાન્ડેડ પીણાંનું ઉત્પાદન શરૂ કરવાનો નિર્ણય લેતા પહેલા જથ્થાબંધ દારૂનું ઉત્પાદન કર્યું હતું.
કંપની
રેડિકો ખેતાન લિમિટેડ (RKL) ની સ્થાપના ૨૧ જુલાઈ ૧૯૮૩ના રોજ કરવામાં આવી હતી. આ કંપની ભારતમાં ભારતીય બનાવટની વિદેશી દારૂ (IMFL)ની સૌથી જૂની અને સૌથી મોટી ઉત્પાદકોમાંની એક છે. કંપનીએ ૧૯૪૩માં તેની કામગીરી શરૂ કરી હતી અને તે અગાઉ રામપુર ડિસ્ટિલરી કંપની તરીકે જાણીતી હતી. કંપની આંતરરાષ્ટ્રીય બજારોમાં સફળતાપૂર્વક તેની બ્રાન્ડ ઇક્વિટી બનાવી રહી છે અને હાલમાં ૮૫ થી વધુ દેશોમાં તેના ઉત્પાદનોની નિકાસ કરે છે. કંપનીની રામપુર (ઉત્તર પ્રદેશ)માં ત્રણ ડિસ્ટિલરી છે અને ઔરંગાબાદ (મહારાષ્ટ્ર)માં સંયુક્ત સાહસ RNVમાં બે છે જેમાં રેડિકો ખેતાન ૩૬% ઇક્વિટી ધરાવે છે. હાલમાં કંપની પાસે સમગ્ર દેશમાં ફેલાયેલા ૩૩ બોટલિંગ એકમો છે જેમાંથી ૫ માલિકીના છે અને ૨૮ કોન્ટ્રાક્ટ બોટલિંગ એકમો છે જેની કુલ વાર્ષિક ક્ષમતા ૧૬૦ મિલિયન લિટર છે.
સ્પર્ધકો
રેડિકો ખૈતાન નફો કરવા માટે અનુકૂળ સ્થિતિમાં હોવા છતાં અસંખ્ય સ્પર્ધાઓ ધરાવે છે. સૌથી મોટા સહભાગી યુનાઈટેડ સ્પિરિટ્સ છે, જે લિસ્ટેડ ડિયાજિયો પેટાકંપની છે જે અગાઉ રંગીન દારૂના ધંધાર્થી અને ભૂતપૂર્વ અબજોપતિ વિજય માલ્યા દ્વારા ચલાવવામાં આવતી હતી, જે હવે લંડનમાં ભાગેડુ છે. અન્ય ગોવા સ્થિત સ્ટિલડિસ્ટિલિંગ સ્પિરિટ્સ ઈન્ડિયા જેવા વિશિષ્ટ ઉત્પાદકો છે, જે માકા ઝાઈ રમ બનાવે છે અને થર્ડ આઈ ડિસ્ટિલરી હોલ્ડિંગ્સ, જે સ્ટ્રેન્જર એન્ડ સન્સ જિન બનાવે છે.